Blog
Het niet voldoen aan de polisvoorwaarden leidt doorgaans tot verval van dekking. De Hoge Raad is daar erg stellig in: het staat een verzekeraar vrij in de polisvoorwaarden de grenzen te omschrijven waarbinnen hij bereid is dekking te verlenen en dat dit ook de vrijheid meebrengt om daarbij – op een wijze die voor de verzekeringnemer op grond van voornoemde objectieve factoren voldoende kenbaar is – binnen een samenhangend feitencomplex slechts aan bepaalde feiten en omstandigheden (rechts-)gevolgen te verbinden en aan andere niet, dan wel om onderscheid te maken tussen gevallen die feitelijk zeer dicht bij elkaar liggen. Afgezien van de discussie of er aan de desbetreffende voorwaarden is voldaan, zijn er andere mogelijke verweren.
Uitzondering op verval van dekking indien niet voldaan aan polisvoorwaarden
De Hoge Raad oordeelde in het Bicak/AEGON-arrest (ECLI:NL:PHR:2000:AA7915) dat indien aan een bepaalde polisvoorwaarde niet is voldaan dit niet per definitie tot verval van dekking dient te leiden. In elk geval niet indien er onvoldoende verband bestaat tussen het niet-naleven van een clausule/voorschrift en het risico dat zich heeft voorgedaan, aldus de Hoge Raad. Volgens de Hoge Raad is in dat geval een beroep op de desbetreffende polisvoorwaarde door de verzekeraar naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar.
Wat was er aan de hand?
In de polisvoorwaarden stond het voorschrift dat het verzekerde café – op straffe van verval van dekking – uitsluitend gebruik mocht maken van metalen afvalemmers. Toen het café werd getroffen door een brand weigerde de verzekeraar dekking te verlenen omdat het café ook gebruik had gemaakt van plastic afvalemmers. De hoge raad meende echter dat deze omstandigheid niet het verval van dekking rechtvaardigde omdat er geen causaal verband bestond tussen de schade en de schending van het voorschrift dat alleen gebruik mocht worden gemaakt van metalen afvalemmers. Hoewel dit voorschrift wel zag op het voorkomen van brand, was de brand veroorzaakt door een technische fout in de meterkast.
Naar aanleiding van deze uitspraak wordt in soortgelijke gevallen veelal de discussie gevoerd of al dan niet aan de desbetreffende clausule is voldaan en of er een causaal verband bestaat tussen de schending van de clausule en de schade die zich heeft voorgedaan.
Alternatieve escape
In het kader van een recente uitspraak van het Hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2020:3730) zou in dit soort gevallen ook eerst de vraag kunnen worden gesteld of de desbetreffende clausule überhaupt wel van toepassing is (in de zin of deze rechtsgeldig is overeengekomen). Vaak houden dergelijke clausules en voorschriften een beperking van de dekking in, hetgeen betekent dat het veelal om ‘kernbedingen’ gaat. Indien dat het geval is zijn volgens het Hof Arnhem-Leeuwarden – anders dan bij algemene voorwaarden – de gewone regels van aanbod en aanvaarding van toepassing en dient er wilsovereenstemming over het beding te zijn bereikt. Dit betekent dat de verzekerde bij de totstandkoming van de verzekeringsovereenkomst (of eerder) kennis moet hebben genomen van de inhoud van het kernbeding. Een enkele verwijzing naar de vindplaats van de algemene voorwaarden waarin de desbetreffende voorschriften zijn opgenomen is dan niet genoeg, zoals thans vaak wel de werkwijze in de praktijk is.
Doorgaans sturen verzekeraars het polisblad waarop vermeld staat dat bepaalde clausules, met daarin kernbedingen opgenomen, van toepassing zijn, zonder dat deze clausules steeds worden meegestuurd. De verzekeraar volstaat met een enkele verwijzing naar de algemene of bijzondere voorwaarden waarin de desbetreffende clausule is opgenomen en waar kennisgenomen kan worden van deze voorwaarden.
Schrijft de desbetreffende clausule bepaalde voorschriften voor op straffe van verval van dekking (denk aan beveiligingsvereisten of verplicht gebruik van metalen emmers) die de kern van de prestatie weergeven (zie ECLI:NL:PHR:2003:AF1563) dan bestaat er dus een grote kans dat deze clausule überhaupt niet rechtsgeldig is overeengekomen. De verzekerde kan in dat geval – alvorens het ‘causaal verband verweer’ te voeren – betogen dat de desbetreffende clausule toepassing mist.
