Vergelijkingskaart financiëledienstverleners vervangt dienstverleningsdocument

Blog

Vergelijkingskaart is een beter hulpmiddel

Uit de evaluatie van het provisieverbod in 2018 zou volgens de toelichting onder meer zijn gebleken dat consumenten verschillende vormen van dienstverlening en verschillende financiëledienstverleners nauwelijks vergelijken. Bovendien bleek het dienstverleningsdocument slechts een beperkte rol te spelen bij de vergelijking, terwijl dit juist was bedoeld om consumenten daarbij te helpen. Dankzij gedragsinzichten, communicatie-kennis en hulp van niet nader genoemde stakeholders is de ‘vergelijkingskaart financiëledienstverleners’ ontwikkeld. Vervolgens is een experimenteel onderzoek gedaan om vast te stellen of deze vergelijkingskaart daadwerkelijk een verbetering is vergeleken met het dienstverleningsdocument.

Het experiment wees uit, zo stelt de minister in zijn toelichting, dat meer mensen de informatie lezen: waar 55 procent het dienstverleningsdocument opent is dat 62 procent bij de vergelijkingskaart. De vraag die bij mij opkomt is of uit het openen van een document kan worden afgeleid dat dit document – hetzij gedeeltelijk hetzij in zijn geheel – is gelezen. Ook zouden er meer financiëledienstverleners worden vergeleken. Gemiddeld drie bij het dienstverleningsdocument en vier bij de vergelijkingskaart. Óf en, zo ja, in hoeveel gevallen daardoor voor een andere dienstverlener werd gekozen staat niet in de toelichting.

Dit kan, zo blijkt uit de toelichting, worden verklaard door het feit dat mensen zeggen de informatie beter te begrijpen en aantrekkelijker gepresenteerd vinden. Ook geven zij aan beter geïnformeerde keuzes te maken. De vergelijkingskaart blijkt in het bijzonder een verbetering voor mensen die lager financieel geletterd zijn.

Invoering vergelijkingskaart per 1 januari 2023

Het is de bedoeling dat het precontractuele gebruik van de vergelijkingskaart vanaf 1 januari 2023 verplicht is voor het adviseren van of bemiddelen in betalingsbeschermers, complexe producten, hypothecair krediet, individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, overlijdensrisicoverzekeringen, premiepensioenvorderingen, uitvaartverzekeringen en eventuele andere door de minister aan te wijzen financiële producten. Kortom, de vergelijkingskaart moet vanaf die datum worden gebruikt voor alle onder het provisieverbod vallende financiële producten. Aangezien tot 18 september 2022 kan worden gereageerd op de consultatie en de binnengekomen reacties aanleiding kunnen geven tot aanpassing van het wijzigingsbesluit, zou het mij niet verrassen als de werkelijke invoeringsdatum ­en de einddatum de overgangstermijn moeten worden doorgeschoven.

Er geldt een beperkte overgangsregeling: het dienstverleningsdocument mag gedurende een termijn van zes maanden, te rekenen vanaf de datum waarop het wijzigingsbesluit in werking treedt, gebruikt blijven worden. In elk geval dus tot 1 juli 2023. Gedurende deze periode is het echter niet meer mogelijk om met de DVD-generator nieuwe dienstverleningsdocumenten te genereren.

Wijziging van artikel 86f BGfo

Volgens het wijzigingsbesluit is het de bedoeling dat art. 86f BGfo op verschillende plaatsen wordt gewijzigd. Voor alle duidelijkheid: het gewijzigde artikel 86f BGfo geldt voor alle onder het provisieverbod vallende financiële producten, dus niet enkel voor verzekeringen.

De meest voor de hand liggende wijziging is dat overal waar nu ‘dienstverleningsdocument’ staat ‘vergelijkingskaart’ komt te staan.

Een opmerkelijke aanpassing is dat ’op onafhankelijke basis’ in de plaats komt van ‘op grond van een objectieve analyse’. In de toelichting bij het wijzigingsbesluit wordt verwezen naar het consultatiedocument van het Wijzigingsbesluit financiële markten 2021. Daarin werd een nieuwe artikel 86fa BGfo voorgesteld, inhoudende dat een adviseur de consument/cliënt moet informeren of hij op afhankelijke dan wel onafhankelijke basis adviseert.

Het in dit wijzigingsbesluit voorgestelde nieuwe artikel ziet op de in artikel 19 lid 1 sub c (i) IDD voor verzekeringstussenpersonen vastgelegde verplichting om te adviseren op grond van een onpartijdige en persoonlijke analyse. En ingevolge het huidige artikel 86f sub a BGfo moet een financiële dienstverlener die adviseert, dit doen op grond van een objectieve analyse. In beide gevallen moet er sprake zijn van een analyse, dus van het grondig onderzoeken en ontleden van iets. Aangezien de woorden ‘op onafhankelijke basis’ noch op onderzoeken noch op ontleden duiden, impliceert dit dat minder zware eisen worden gesteld dan wat de IDD beoogt. Dit, terwijl blijkens Overweging (3) IDD bij minimale harmonisatie enkel strengere bepalingen zijn toegestaan. Is dit een foutje van de wetgever?

Het in het Wijzigingsbesluit financiële markten 2021 voorgestelde artikel 86fa BGfo wordt geschrapt. Het wordt met enkele terminologische wijzigingen geïntegreerd in artikel 86f BGfo.

Advies op onafhankelijke basis

Wat onder een advies op onafhankelijke basis moet worden verstaan, lijdt tot een ingrijpende wijziging van artikel 86f lid 4 BGfo. Het voorstel is dat dit lid als volgt komt te luiden:

Van advies op onafhankelijke basis als bedoeld in het tweede lid, onderdeel a, is sprake indien:

1. de financiëledienstverlener een toereikend aantal op de markt verkrijgbare financiële producten beoordeelt die voldoende divers zijn wat type en aanbieder betreft, zodat een voor de consument of, indien het een verzekering betreft, de cliënt, geschikt product kan worden geadviseerd; en
2. worden de financiële producten niet uitsluitend aangeboden door:

1°. de financiëledienstverlener zelf;

2°. een aanbieder of de moedermaatschappij daarvan als bedoeld in het tweede lid, onderdeel g;

3°. een aanbieder of de moedermaatschappij daarvan als bedoeld in het tweede lid, onderdeel h; of

4°. entiteiten waarmee de financiëledienstverlener in een zodanig nauw juridisch of economisch verband staat dat het risico bestaat dat dit afbreuk doet aan de onafhankelijkheid van het verstrekte advies.

Aan deze versie van het vierde lid worden in de toelichting geen andere woorden gewijd dan dat “omwille van een gestroomlijnde en duidelijke informatievoorziening richting de consument”, de in artikel 86fa BGfo opgenomen mededeling nu onderdeel wordt van de vergelijkingskaart.

Wat ik in de toelichting mis is een nadere omschrijving van wat moet worden verstaan onder financiële producten – in casu verzekeringen – die voldoende divers zijn wat type en aanbieder betreft. Met name het woord ‘type’ intrigeert mij. Gaat het daarbij om verschijningsvormen van de in artikel 86c lid 1 BGfo opgesomde verzekeringen waarop het provisieverbod van toepassing is, bijvoorbeeld gelijkblijvende en annuïtair respectievelijk lineair dalende overlijdensrisicoverzekeringen, of om iets anders? En wanneer is een type verzekeringen voldoende divers?

Taak en bevoegdheid van de AFM

Ingevolge het huidige artikel 86f lid 7 BGfo kan de Autoriteit Financiële Markten (AFM) met betrekking tot verschillende onderwerpen regels stellen. Het voorgestelde zevende lid is dwingender voor zover het gaat om de vormgeving en wijze van verstrekking van de vergelijkingskaart. Hier komt de AFM geen keuzevrijheid toe: zij stelt regels. Keuzevrijheid heeft zij wel met betrekking tot de gevraagde dienstverlening, bedoeld in het eerste lid, en de informatie, bedoeld in het tweede en derde lid: zij kan daarvoor nadere regels stellen.

Na inwerkingtreding van het wijzigingsbesluit zal de AFM ter vervanging van de DVD-generator voorzien in een applicatie ten behoeve van de vergelijkingskaart.