Accountants- en advieskantoor niet aansprakelijk voor schadeclaim naar aanleiding van schending garantiebepaling door verkoper

Blog

In haar uitspraak van 15 juni 2022 wees de rechtbank Overijssel aansprakelijkheid van een accountants- en advieskantoor af.

Wat was er aan de hand?

In deze zaak zijn er zes eiseressen. De eiseressen zijn vennootschappen en bestaan uit een holdingvennootschap en vijf dochtervennootschappen. Vóór de hierna te bespreken koopovereenkomst exploiteerden de dochtervennootschappen twee tankstations in Nederland. Voorafgaand aan het sluiten van diezelfde koopovereenkomst waren de holdingvennootschap en een van de dochtervennootschappen dan weer gezamenlijk aandeelhouder van een Duitse vennootschap (‘GmbH’) die een tankstation in Duitsland exploiteert. De holding (‘Holding’) is aandeelhouder en bestuurder van de werkmaatschappijen. De natuurlijk persoon die bestuurder is van de Holding, wordt hierna aangeduid als ‘Bestuurder’. De eiseressen worden hierna gezamenlijk aangeduid als ‘de Groep’ of ‘Groep’. De Bestuurder besloot medio 2017 om de drie tankstations te verkopen aan OK Oliecentrale B.V. (hierna ‘OK’). De twee Nederlandse tankstations zouden met een passiva/activa-transactie verkocht worden en de Duitse GmbH zou door middel van een aandelentransactie worden verkocht. De Groep werd tijdens het verkooptraject geadviseerd en bijgestaan door accountants- en advieskantoor Brouwers en een door Brouwers ingeschakelde adviseur (hierna: ‘Brouwers c.s.’). Brouwers c.s. traden in onderhandeling met OK en werden door OK op enig moment verzocht om een balans van de GmbH te verstrekken. Brouwers c.s. hebben daarop de Duitse accountant van de GmbH verzocht om de benodigde gegevens aan te leveren en ook die partij wordt in deze procedure aangesproken door de Groep. Op basis van die gegevens hebben Brouwers c.s. een balans van de GmbH opgesteld en aan OK toegestuurd. Vervolgens zijn de koopovereenkomsten in concept opgesteld door (de adviseurs van) OK. In de koopovereenkomst ten aanzien van de GmbH was een garantiebepaling opgenomen voor het eigen vermogen van de GmbH. Brouwers c.s. hebben overleg gevoerd met de Bestuurder over de vaststelling van de (balans)garanties en gewezen op de gevolgen indien de afgegeven garanties leiden tot een schadeclaim. De koopovereenkomst is tot stand gekomen. Achteraf bleek het eigen vermogen van de GmbH een veel grotere negatieve waarde te vertegenwoordigen dan met de garantiebepaling in de koopovereenkomst werd gegarandeerd. Daarom is de Groep op vordering van OK in een eerdere gerechtelijke procedure veroordeeld om een schadevergoeding aan OK te betalen. In deze procedure stelt de Groep dat Brouwers c.s. tekort zijn geschoten in de uitvoering van hun werkzaamheden dan wel hun zorgplicht hebben geschonden jegens de Groep.

Wat vordert de Groep?

De Groep vordert (in conventie) onder andere een verklaring voor recht dat Brouwers c.s. onzorgvuldig tegenover haar hebben gehandeld, althans hebben gehandeld in strijd met hun zorgplicht, door de wijze waarop uitvoering is gegeven aan de door de Groep verstrekte opdracht. Brouwers c.s. vorderen in reconventie betaling van de door de Groep onbetaald gelaten facturen. Daar zullen wij behoudens een enkele afrondende opmerking niet verder op ingaan.

De Groep verwijt het Brouwers c.s. dat zij het eigen vermogen van de GmbH onjuist hebben vastgesteld en daarnaast zonder overleg met of toestemming van de Groep de garantiebepaling met betrekking tot het eigen vermogen in de verkoopovereenkomst hebben opgenomen. Daarnaast hebben Brouwers c.s. niet gewaarschuwd voor de risico’s die kleven aan een dergelijke garantiebepaling. Brouwers c.s. hebben de verwijten gemotiveerd betwist.

Wat vindt de rechtbank?

Eerst beoordeelt de rechtbank wat partijen met elkaar zijn overeengekomen. De Groep heeft aan Brouwers c.s. de opdracht verstrekt om een handgeschreven overeenkomst met OK verder uit te werken. Deze handgeschreven overeenkomst bepaalde dat de twee Nederlandse tankstations door middel van een activa/passiva-overdracht en de GmbH door middel van een aandelenoverdracht aan OK zou worden overgedragen tegen een koopsom van bijna € 2 miljoen. De overeenkomst was zo summier dat op verschillende punten nadere afspraken gemaakt moesten worden met OK. Uit de opdrachtbevestiging van Brouwers c.s. volgt dat de opdracht geen controle- of beoordelingsopdracht omvatte. Verder was in de algemene voorwaarden van Brouwers c.s. bepaald dat de opdrachtgever instaat voor de juistheid, volledigheid en betrouwbaarheid van de aangeleverde gegevens, informatie en bescheiden, ook indien deze van derden afkomstig zijn. Voor de verdere beoordeling gaat de rechtbank er dan ook van uit dat partijen zijn overeengekomen dat Brouwers c.s. de Groep zouden begeleiden bij de verkoop van de tankstations, de summiere overeenkomst verder zouden uitwerken en dat de overeengekomen werkzaamheden geen controle- of beoordelingswerkzaamheden betroffen.

Dan gaat de rechtbank in op de vaststelling van het eigen vermogen van de GmbH. Brouwers c.s. stellen dat zij die balans hebben opgesteld aan de hand van gegevens die zij hebben ontvangen van de accountant van de GmbH, maar dat zij de juistheid daarvan niet hoefden te controleren als niet-controlerend accountant. Er zijn volgens de rechtbank ook geen feiten en omstandigheden gesteld waaruit moet worden afgeleid dat er aanleiding was voor Brouwers c.s. om te twijfelen aan de juistheid van de aangeleverde gegevens. De rechtbank oordeelt dat het onjuist vaststellen van het eigen vermogen in het kader van de koopovereenkomst (gekoppeld aan de garantiebepaling) niet kwalificeert als een tekortkoming of zorgplichtschending van Brouwers c.s.

Vervolgens beoordeelt de rechtbank de totstandkoming van de garantiebepalingen in de koopovereenkomst. De Groep heeft gesteld dat zij geen garanties wilde afgeven, maar het ‘gesteggel’ tussen Brouwers c.s. en OK ertoe heeft geleid dat er toch garanties in de koopovereenkomst betreffende GmbH terecht kwamen. De Groep is ervan uitgegaan dat Brouwers c.s. ervoor zouden waken dat hieruit voor haar geen financiële verplichtingen of risico’s zouden voortvloeien. Brouwers c.s. hebben volgens de Groep niet voor die risico’s gewaarschuwd. Brouwers c.s. betwisten dat zonder medeweten van de Groep garanties in de koopovereenkomst terecht zijn gekomen. Tijdens de onderhandelingen met OK hebben Brouwers c.s. telkens afgestemd met de Groep en laatste heeft ook ingestemd met de definitieve tekst van de overeenkomst. Brouwers c.s. hebben toegelicht dat garantiebepalingen gebruikelijk zijn en dat ‘de deal’ bij het ontbreken daarvan niet door zou gaan omdat OK dat niet zou accepteren. De garantiebepalingen zijn op een aantal momenten uitdrukkelijk aan de orde gekomen, aldus Brouwers c.s. Brouwers c.s. hebben tijdens een gesprek op kantoor de garanties ter sprake gebracht en vervolgens per e-mail gewaarschuwd voor de gevolgen van het verstrekken van garanties. Naar het oordeel van de rechtbank is de Groep meegenomen in het onderhandelingsproces en de inhoud van de garantiebepalingen. Brouwers c.s. hebben de Groep ook gewaarschuwd voor de gevolgen, waaronder het risico dat een schadevergoeding zou kunnen moeten worden betaald aan OK (het risico dat zich later heeft verwezenlijkt). Bovendien is de rechtbank van oordeel dat tenminste van de Groep verwacht mag worden dat zij aanvoert waarom zij toch de definitieve koopovereenkomst met garantiebepalingen heeft ondertekend.

De rechtbank wijst de vorderingen in conventie af. De reconventionele vorderingen tot betaling van openstaande facturen worden toegewezen.

Terecht geoordeeld?

Naar onze mening is het terecht dat Brouwers c.s. niet verantwoordelijk zijn voor de onjuistheid van een balans nu zij niet de controlerend accountant waren en er geen redenen bestonden om aan de juistheid van de aangeleverde gegevens te twijfelen. In het verlengde daarvan is het terecht dat Brouwers c.s. niet aansprakelijk zijn voor een latere claim onder de afgegeven balansgaranties. Het afgeven van dergelijke garanties is gebruikelijk bij een aandelentransactie en Brouwers c.s. hebben gewaarschuwd voor de risico’s die daaraan kleven. Het ligt op de weg van de verkopende partij, degene die de balansgaranties afgeeft, om na te gaan of zij die garanties kan geven, of anders gezegd: of de aan de garantie ten grondslag liggende gegevens correct zijn. Op grond van haar algemene voorwaarden mocht Brouwers ook afgaan op de juistheid van de aan haar aangeleverde gegevens.

Voor de volledigheid melden wij nog dat de rechtbank zich onbevoegd heeft verklaard ten aanzien van de vorderingen die zijn ingesteld tegen de Duitse accountant. Daar wordt in de uitspraak niet verder op ingegaan. Tenslotte is het niet ondenkbaar dat Brouwers c.s. aansprakelijk is voor de gedragingen van de Duitse accountant als een door Brouwers c.s. ingeschakelde hulppersoon op grond van artikel 6:76 BW. Hoewel de uitspraak daar in dit geval niks over zegt, is de aansprakelijkheid voor hulppersonen meestal uitgesloten in algemene voorwaarden.