Uiting van Dier&Recht dat zuivel ernstig dierenleed veroorzaakt niet onrechtmatig

Blog

Het kort geding

De inzet van voorgenoemde uitspraak betreft een campagneposter van Stichting Dier&Recht (‘Dier&Recht’). Dier&Recht beoogt de rechtspositie van dieren in de maatschappij te verbeteren, onder meer door het voeren van publiekscampagnes. Bij een van deze campagnes maakte zij gebruik van onderstaande poster (hierna: ‘de Poster(s)’).

Stichting Agractie Nederland (‘Agractie’), die de belangen behartigt van de agrarische sector, vindt de uitlatingen op de Poster onrechtmatig en is daarom een kortgedingprocedure gestart tegen Dier&Recht. De voorzieningenrechter oordeelde dat de uitlatingen van Dier&Recht onrechtmatig zijn en heeft haar veroordeeld om de Posters te verwijderen. Dier&Recht ging in hoger beroep tegen deze uitspraak.

Kort geding in hoger beroep

In hoger beroep heeft Dier&Recht aangevoerd dat de voorzieningenrechter ten onrechte heeft geoordeeld dat de uitlatingen op de Poster onrechtmatig zijn. Dier&Recht voert namelijk een publiekscampagne ‘Stoppen met Zuivel’, waarmee zij de consument bewust wil maken van de aan de productie van zuivel verbonden bezwaren. Hiervoor maakt zij gebruik van drie verschillende posters die in zeven grote steden in Nederland worden opgehangen. Om de consument wakker te schudden heeft Dier&Recht bewust gekozen voor een presentatie in de vorm van een waarschuwing op een melkpak, naar analogie van de waarschuwing op pakjes sigaretten.

Het hof overweegt dat het recht van Dier&Recht op vrijheid van meningsuiting ingevolge artikel 10 EVRM slechts kan worden beperkt indien dit bij wet is voorzien en noodzakelijk is in een democratische samenleving, bijvoorbeeld ter bescherming van de goede naam en de rechten van anderen. Een beperking van dit recht is toegestaan indien de uitlatingen van Dier&Recht tegenover de achterban van Agractie onrechtmatig zijn in de zin van artikel 6:162 BW. Deze beoordeling komt neer op een belangenafweging, waarbij het belang van Dier&Recht ziet op de mogelijkheid om zich te mengen in het publieke debat en om misstanden in de samenleving aan de orde te stellen. Het belang van Agractie ziet er echter op dat haar achterban niet lichtvaardig wordt blootgesteld aan verdachtmaking. In dat kader geniet Dier&Recht veel vrijheid, waarbij ook aanstootgevende en choquerende uitlatingen onder het beschermingsbereik van artikel 10 EVRM vallen. Nu de boodschap is gericht aan de consument, moet worden beoordeeld hoe een gemiddeld geïnformeerde, omzichtige en oplettende gewone consument de Poster zal opvatten.

Niet in geschil is dat het in Nederland gebruikelijk is om kalveren kort na de geboorte weg te halen bij hun moeder. De uitlatingen op de Poster dragen in die zin de boodschap dat deze (gebruikelijke) werkwijze ernstig dierenleed veroorzaakt bij kalveren, althans zo zal de gemiddelde consument dit ervaren. Het hof overweegt dat de Poster de melkveehouders beschuldigt van het veroorzaken van ernstig dierenleed vanwege het weghalen van de kalveren na geboorte. Dier&Recht presenteert haar standpunt als een feit en niet als een voor discussie vatbare mening, aldus het hof. Een dergelijke beschuldiging is enkel toegestaan indien hiervoor voldoende steun bestaat in het beschikbare feitenmateriaal. Dier&Recht verwijst hiervoor naar enkele studies, maar het hof overweegt dat hieruit onvoldoende blijkt dat sprake is van overeenstemming in de wetenschap dat het kort na de geboorte weghalen van kalveren bij hun moeder voor ernstig dierenleed zorgt. Het hof komt daarom tot de conclusie dat de beschuldiging van Dier&Recht onvoldoende steun vindt in de feiten en dat de belangenafweging daarom in haar nadeel uitvalt. Het recht van vrijheid van meningsuiting van Dier&Recht moet dus wijken voor het belang van de achterban van Agractie om niet zonder voldoende feitelijke grondslag bloot te worden gesteld aan deze als feit gepresenteerde beschuldigingen. De uitlatingen van Dier&Recht zijn onrechtmatig en het hof bekrachtigt daarom het vonnis van de voorzieningenrechter.

Bodemprocedure

Dier&Recht kan zich niet vinden in het oordeel van het hof en is daarom een bodemprocedure gestart bij de rechtbank. Agractie is niet verschenen in deze procedure, waardoor de toetsing van de rechter beperkt bleef tot de vraag of de vorderingen van Dier&Recht op voorhand onrechtmatig of ongegrond voorkomen. De rechtbank oordeelt dat dit niet het geval is en verklaart voor recht dat de uitlatingen op de Poster niet onrechtmatig zijn tegenover Agractie of haar achterban. Ook beveelt de rechtbank Agractie om een rectificatie te plaatsen op haar website en Twitter wat betreft de eerdere berichtgeving over de onrechtmatigheid van de uitlatingen door Dier&Recht.

Hoewel deze uitspraak juridisch niet zeer interessant is, is de reden voor Agractie om niet te verschijnen in de procedure wel opvallend. Via een persbericht laat Agractie namelijk weten dat zij werd geconfronteerd met de bodemprocedure, waarbij Dier&Recht dertig centimeter aan rapportages in het geding heeft gebracht ter onderbouwing van haar stellingen. Daarnaast heeft Dier&Recht aangevoerd dat zij bereid is om door te procederen tot het Hof van Justitie van de EU. Agractie, die verwacht dat zij ook deze procedure zou winnen, schat in dat het voeren van verweer in al deze procedure tienduizenden euro’s gaat kosten. Agractie beschikt niet over dit geld en financiering via ketenpartners lukte ook niet. Agractie heeft daarom besloten om niet te verschijnen in het geding.

Conclusie

Al met al een opmerkelijke conclusie van een lastig juridisch debat. Bij het hof liep het betoog van Dier&Recht stuk op het gebrek aan steun in het feitencomplex over het veroorzaken van ernstig dierenleed. Hierdoor rijst de vraag of de dertig centimeter aan rapportages mogelijk wel voldoende bewijs zouden leveren voor de uitlatingen van Dier&Recht.