Vernieuwd samenwerkingsconvenant AFM en DNB: aandacht voor digitalisering en data

Blog

1. Achtergrond

Het samenwerkingsconvenant tussen de AFM en DNB is in 2002 in het leven geroepen, in verband met de invoering van het functionele toezichtmodel (splitsing van het toezicht op de financiële sector in prudentieel toezicht en gedragstoezicht). Met de samenwerking werd beoogd inefficiënties als gevolg van het optreden van twee toezichthouders op financiële ondernemingen zoveel mogelijk te voorkomen en zo de voordelen van het functionele model optimaal tot hun recht te laten komen. Uitgangspunt daarbij was overlap van toezichtinspanningen te voorkomen en de belasting voor onder toezicht staande instellingen waar mogelijk te beperken.

Nadien is het samenwerkingsconvenant meermaals gewijzigd. De huidige wijziging is in die zin bijzonder, dat, waar het samenwerkingsconvenant in het leven werd geroepen met het oog op de toezichttaak van de financiële toezichthouders, de werkingssfeer daarvan nu ruimer is getrokken dan alleen die toezichttaak. Verder zijn de voortschrijdende digitalisering en het almaar toenemende belang van het gebruik van data ontwikkelingen die tot aanpassing van het samenwerkingsconvenant noopten. De samenwerking met betrekking tot deze onderwerpen is nu expliciet in het convenant geregeld.

Hierna bespreek ik de belangrijkste wijzigingen in het samenwerkingsconvenant ten opzichte van de vorige versie die dateert uit 2016.

2. Toepassingsbereik

In het vernieuwde convenant wordt, anders dan voorheen, ook verwezen naar de Wet toezicht trustkantoren 2018 (Wtt), hoewel de AFM op grond van die wet geen toezichttaak heeft. Daarnaast worden ook verschillende Europese verordeningen die zijn opgenomen in het Besluit uitvoering EU-verordeningen financiële markten, onder het toepassingsbereik van het samenwerkingsconvenant gebracht. De resolutietaak van DNB met betrekking tot banken, verzekeraars en centrale tegenpartijen wordt eveneens onder het convenant gebracht. Ook op de door deze regelgeving bestreken gebieden willen de toezichthouders, waar relevant, samenwerken en informatie uitwisselen. Te denken valt bijvoorbeeld aan een geval van resolutie bij een bank (taak van DNB) waar ook een risico op marktmisbruik (taak van AFM) zou kunnen bestaan. Het gehele wettelijke kader waarop het samenwerkingsconvenant betrekking heeft, wordt in het convenant aangeduid als ‘de Toezichtwetgeving’.

Daarnaast wordt ook samenwerking op andere terreinen, zoals bedrijfsvoering, digitalisering en personeelszaken onder het convenant gebracht.

3. Informatie-uitwisseling

In afspraak 1.1 over informatie-uitwisseling ingevolge de Toezichtwetgeving is nu expliciet bepaald dat de verstrekking van informatie niet in strijd mag zijn met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Verder is expliciet bepaald dat ook bij wetgeving waarbij de andere toezichthouder geen wettelijke taak heeft, zoals de Wtt en wetgeving inzake resolutie, voor zover die wetgeving in informatie-uitwisseling voorziet, op dezelfde wijze wordt samengewerkt als in het convenant beschreven.

4. Data-uitvragen

Aan de afspraak over samenwerking bij onderzoeken (afspraak 1.5) zijn data-uitvragen toegevoegd. Dit betekent dat de toezichthouders, voor zover relevant, hun voornemens met betrekking tot (thema)onderzoeken en data-uitvragen vooraf onderling uitwisselen en elkaar, voor zover het onderzoek dit toelaat, in de gelegenheid stellen om deel te nemen aan de betreffende (thema)onderzoeken en data-uitvragen. Zo kan onnodige belasting van onder toezicht staanden zoveel mogelijk worden voorkomen. Nieuw is de afspraak dat de deadlines die worden gehanteerd door de toezichthouder die het onderzoek initieert, leidend blijven. Ook wordt afgesproken dat de toezichthouders eventuele signalen vanuit de sector dat sprake is van dubbele data-uitvragen, periodiek met elkaar bespreken.

5. Digitaal onderzoek

Afspraak 1.11 heeft betrekking op digitaal onderzoek en houdt in dat de toezichthouders samenwerken op het gebied van digitaal onderzoek en hierover nadere werkafspraken maken.

Blijkens de toelichting omvat digitaal onderzoek OSINT en eDiscovery onderzoek, hetgeen vormen van (forensisch) onderzoek zijn waarbij feiten worden opgespoord en gereconstrueerd in digitale systemen. OSINT staat voor Open Source Intelligence en omvat de methode om informatie en inlichtingen door middel van openbare bronnen te verzamelen. Dit betreft niet alleen geschreven teksten, maar ook bijvoorbeeld (digitale) foto’s, video- en audiofragmenten. De toezichthouders achten digitaal onderzoek van groot belang vanwege de trend van digitalisering in de samenleving in het algemeen en de financiële wereld in het bijzonder. De organisatieonderdelen van de toezichthouders die digitaal onderzoek uitvoeren werken feitelijk al geruime tijd samen, bijvoorbeeld bij incidentonderzoeken. De toezichthouders menen dat het toezicht door deze samenwerking effectiever kan zijn; er vindt een kruisbestuiving plaats waardoor meer expertise en capaciteit wordt ontwikkeld dan dat iedere toezichthouder zelfstandig heeft. Dit leidt tot meer efficiency en doelmatigheid en is bovendien wenselijk omdat expertise op OSINT en eDiscovery-terrein schaars is.

6. Verbreding samenwerking

De afspraak om ook op andere terreinen dan de toezichttaken samen te werken, waaronder bedrijfsvoering (onder andere postafhandeling en crisismanagement), digitalisering (onder andere IT-systemen) en personeelszaken (onder andere detachering) is opgenomen in afspraak 1.12. Tevens wordt hier het voornemen van de toezichthouders benoemd om hun samenwerking nog verder te verbreden en hierover nadere werkafspraken te maken.

Uit de toelichting volgt dat de toezichthouders voorlopig vooral de samenwerking willen aangaan op het gebied van de informatiehuishouding, bijvoorbeeld met betrekking tot de Archiefwet, de Wet open overheid en de AVG.

7. Resolutie

Resolutie houdt in het op een gecontroleerde manier afwikkelen van een bank, verzekeraar of centrale tegenpartij die omvalt of dreigt om te vallen. Deze taak is toebedeeld aan DNB in haar hoedanigheid van resolutieautoriteit. In afspraak 1.14 van het samenwerkingsconvenant wordt hieromtrent afgesproken dat de toezichthouders waar nodig en nuttig samenwerken bij de uitvoering van de resolutietaken van DNB. De afspraak houdt tevens in dat, ongeacht of DNB optreedt als toezichthouder of als resolutieautoriteit, de toezichthouders de mogelijkheid zullen benutten om elkaar wederzijds tijdig te informeren met het oog op de inzet van bevoegdheden door een van de toezichthouders in de aanloop naar en gedurende elke fase van een (mogelijk) resolutietraject. Hiervan zou bijvoorbeeld sprake kunnen zijn in het eerdergenoemde geval van resolutie waarbij tevens risico op marktmisbruik bestaat. De afspraak houdt verder in dat bij de mogelijke inzet van bevoegdheden waarin de andere toezichthouder een rol heeft, de andere toezichthouder tijdig en actief betrokken wordt.

8. Bestuurlijk overleg en evaluatie

De frequentie van het reguliere bestuurlijk overleg over de in het convenant geregelde samenwerking wordt verlaagd van minimaal viermaal per jaar naar minimaal driemaal per jaar. Evaluatie van de naleving van de in het convenant neergelegde afspraken vindt voortaan tweejaarlijks plaats in plaats van jaarlijks.

9.Tot slot

Het vernieuwde samenwerkingsconvenant tussen de AFM en DNB is sinds 14 juli 2023 van kracht. Met de uitbreiding van de werkingssfeer en het onder het convenant brengen van de samenwerking met betrekking tot digitalisering en data maken de gebieden waarop de toezichthouders (feitelijk) samenwerken zoveel mogelijk onderwerp uit van het convenant, hetgeen vanuit een oogpunt van transparantie een goede ontwikkeling is.