De financiële domino bij het IJdok

Blog

Een kostbaar foutje

Wester IJ-Dock is de projectontwikkelaar van onder andere een hotel op het IJdok in Amsterdam. Wester IJ-Dock heeft een verantwoordelijke aangewezen voor het ontwerp van de werktuigbouwkundige en technische installaties van het hotel. Een aantal fouten in het ontwerp kwam aan het licht, waardoor herstelwerkzaamheden noodzakelijk waren.

De herstelwerkzaamheden kostten Wester IJ-Dock handenvol geld. Zij wenste de kosten voor de herstelwerkzaamheden dan ook te verhalen bij de betrokken verzekeraars. Wester IJ-Dock had immers een Ontwerpaansprakelijkheid voor Opdrachtgevers verzekering (de ‘Verzekering’) afgesloten.

Het was duidelijk dat de Verzekering dekking bood, maar hoe de polis moest worden uitgelegd in het licht van de meerdere gemaakte fouten, was de hamvraag.

Eén foutje, of meerdere fouten?

De polisvoorwaarden van de Verzekering bepalen onder meer dat voor iedere aanspraak onder de Verzekering een eigen risico geldt van €1 miljoen.

Wester IJ-Dock stelt zich op het standpunt dat de gebreken in het ontwerp het gevolg zijn van één fout, zodat voor de ontstane schade één aanspraak onder de Verzekering kan worden ingesteld, en zij daarom maar één keer het eigen risico verschuldigd is.

De verzekeraars waren echter van mening dat de gebreken het resultaat waren van verschillende (ontwerp)fouten, en dat voor elk van deze fouten een aparte aanspraak geldt, met dus telkens een eigen risico van een miljoen.

Bij één fout en daarmee één aanspraak, zou Wester IJ-Dock dus een stuk voordeliger uit zijn.

Oordeel van de rechtbank

Bij de beoordeling is de rechtbank uitgegaan van een rapport waarin de (ontwerp)fouten gerubriceerd staan. Allereerst is de dimensionering van de schachten te krap. Verder is de legionellabeheersing in de watersystemen onvoldoende gewaarborgd, het voorgeschreven warmtapwaterbereidingssysteem te klein gedimensioneerd en voldoen de voorgeschreven airco-units voor hotelkamers niet aan de vastgestelde uitgangspunten. Deze fouten lijken niet meteen met elkaar in verband te staan. De rechtbank heeft echter geoordeeld dat er sprake was van één beroepsfout en daarmee één aanspraak in de zin van de Verzekering. De rechtbank volgt Wester IJ-Dock in haar standpunt dat alle gebreken zijn terug te voeren tot één gebrekkig ontwerp, nu het ontwerp dat ziet op één gebouw als één intellectuele prestatie moet worden beschouwd en op één moment in één leveringshandeling is opgeleverd.

Oordeel van het hof

De verzekeraars zijn het met het oordeel van de rechtbank niet eens en gaan in hoger beroep. Volgens verzekeraars betreft het vier van elkaar te onderscheiden clusters van gebreken, met ieder een eigen oorzaak, die leiden tot vier aanspraken. Voor de beoordeling van het geschilpunt dienen volgens het hof de Verzekering en de daarbij behorende polisvoorwaarden te worden uitgelegd. Het hof oordeelt dat over de voorwaarden niet is onderhandeld, zodat de uitleg afhankelijk is van objectieve factoren; dus de bewoordingen gelezen in het licht van de polisvoorwaarden als geheel en de eventuele bij de polisvoorwaarden behorende toelichting. Ook dient tot uitgangspunt te worden genomen dat het de verzekeraars vrijstaat om in de polisvoorwaarden de grenzen te omschrijven waarbinnen zij bereid zijn dekking te verlenen (HR 16 mei 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC2793 (Chubb/Dagenstaed). Gelet op het voorgaande oordeelt het hof dat bij de beantwoording van de vraag of het gaat om één of meerdere aanspraken onder de Verzekering bepalend is wat de oorzaak van de bedoelde gebreken is. De verschillende gebreken komen bijvoorbeeld niet allemaal voort uit het verkeerd dimensioneren van de schachten. De onvoldoende waarborging van de legionellabeheersing in de watersystemen heeft hier op het eerste gezicht weinig mee te maken.De stelplicht hiervan, dus wat de specifieke oorzaak is van elk van de gebreken, ligt bij Wester-IJ Dock. Het hof oordeelt dat Wester IJ-Dock niet voldoende heeft gemotiveerd dat aan de verschillende gebreken één fout ten grondslag ligt. Het gaat volgens het overgelegde rapport om clusters van gebreken die voortkomen uit van elkaar te onderscheiden beroepsfouten van het ontwerpbureau. Het hof vernietigt het vonnis en stelt verzekeraars in het gelijk.

Conclusie

De omstandigheid dat de beroepsfouten van het ontwerpbureau mogelijk laten zien dat bij het ontwerpbureau de deskundigheid ontbrak die nodig is om een dergelijk ontwerp op te stellen, is niet voldoende om, in het licht van de polisvoorwaarden, van één (beroeps)fout in de zin van de Verzekering te kunnen spreken. Een gebrek aan deskundigheid heeft betrekking op het ontbreken van bepaalde kwalificaties als dienstverlener. Daarop ziet de dekking onder de Verzekering niet.

Het oordeel van het hof is goed te volgen. Met dit arrest wordt nog maar eens benadrukt hoe essentieel gedetailleerde polisvoorwaarden zijn en hoe belangrijk het is voor projectontwikkelaars — en iedere opdrachtgever in de bouw — om een grondige risicoanalyse uit te voeren en te zorgen voor heldere verzekeringsafspraken.