Geldt de Wet kwaliteit incassodienstverlening voor assurantietussenpersonen?

Blog

De Wki is primair gericht op dienstverleners die zich specifiek richten op het incasseren van vorderingen van andere partijen op natuurlijke personen en ziet enkel op buitengerechtelijke incassodiensten. De definitie hiervan luidt: ‘activiteiten ter verkrijging van voldoening buiten rechte van een vordering tot betaling van een geldsom.’ Incasso via een gerechtelijke procedure is geen buitengerechtelijke incasso en valt dus niet onder de Wki. De memorie van toelichting bij de Wki geeft een niet limitatieve beschrijving van onder deze wet vallende buitengerechtelijke incassoactiviteiten: ‘Voorafgaand aan een eventueel gerechtelijk traject valt hierbij onder meer te denken aan het opnemen van contact, verstrekken van inlichtingen, versturen van een betalingsherinnering, aanmaning of ingebrekestelling, behandelen van verweer, (proberen te) treffen van een betalingsregeling of in ontvangst nemen van een betaling. Indien soortgelijke werkzaamheden plaatsvinden na het behalen van een veroordelend vonnis, gaat het eveneens om buitengerechtelijke incassowerkzaamheden als bedoeld in deze bepaling.’¹

Het hiervoor genoemde incassoregister is openbaar en voor iedereen kosteloos te raadplegen. ‘Door de openbare aard van het register kan het de schuldeiser helpen bij het selecteren van een bedrijf dat inhoudelijk is getoetst, een registratie bezit en dus gerechtigd is om in opdracht van de schuldeiser (onderstreping, CJJ) buitengerechtelijke incassowerkzaamheden uit te voeren.’² Op buitengerechtelijke incassoactiviteiten is de Wki enkel van toepassing als deze voor een derde – de opdrachtgevende schuldeiser – bij een in Nederland woonachtige natuurlijke persoon worden verricht in de uitoefening van een (mede) daarop gericht beroep of bedrijf (artikel 2 Wki). De vraag is of de incassoactiviteiten van een assurantietussenpersoon onder het Wki-regime vallen. Volgens een publicatie in de vakpers zou dat wellicht het geval kunnen zijn. Ik denk daar anders over en zal hierna uitleggen waarom assurantietussenpersonen zich hierover geen zorgen hoeven te maken.

Assurantietussenpersonen hebben als primaire taak het voor hun klanten adviseren van en bemiddelen in verzekeringen. De passage ‘het assisteren bij het beheer en de uitvoering van een verzekering’ in de Wft-definitie van bemiddelen in verzekeringen duidt mede op het innen van door verzekeringnemers verschuldigde premie.³ Echter, het bedrijfsmatig incasseren van vorderingen van een derde, bestaande uit het incasseren van premies voor een verzekeraar, is geen primaire activiteit van assurantietussenpersonen: zij kunnen het hierna te noemen recht op premie-incasso laten voor wat het is en de premies – soms tegen betaling – laten incasseren door de verzekeraar.⁴ Overigens is maatschappij-incasso in de provinciale markt inmiddels eerder regel dan uitzondering.

Voor zover assurantietussenpersonen premies incasseren doen zij dit weliswaar voor een verzekeraar, maar niet in diens opdracht. Ingevolge artikel 4:104 lid 1 Wft hebben assurantietussenpersonen namelijk voor niet onder het provisieverbod vallende verzekeringen – als uitvloeisel van het recht op het beheer van hun portefeuille – het wettelijk recht op premie-incasso. Dit wettelijk recht is overigens beperkt: het geldt enkel voor schadeverzekeringen, zij het met uitzondering van betalingsbeschermers en individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Aangezien het om een wettelijk recht gaat, zijn de incassoactiviteiten van assurantietussenpersonen niet aan te merken als in opdracht van verzekeraars te verrichten activiteiten. En alleen al daarom zijn zij geen buitengerechtelijke incassodienstverleners, hoeven zij niet in het incassoregister te worden opgenomen en kunnen zij buitengerechtelijke incassowerkzaamheden verrichten.

Voor assurantietussenpersonen is het vrij eenvoudig om de mogelijkheid dat zij onder het Wki-regime komen te vallen, zo dat al nodig mocht zijn, te ontlopen. Dat bereiken zij door hun incassoactiviteiten te beperken tot de onder het wettelijk recht op premie-incasso vallende verzekeringen en geen premies voor betalingsbeschermers en individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen te innen. In dat geval hoeven zij extra activiteiten om een onbetaald gebleven premiebedrag te incasseren niet achterwege te laten. De te vermijden activiteiten kunnen bijvoorbeeld bestaan uit een telefoontje naar de verzekeringnemer om hem erop te wijzen dat het premiebedrag nog niet is ontvangen of het aanbieden van een betalingsregeling. Dit zijn, zoals uit bovenstaande opsomming in de memorie van toelichting blijkt, onder de Wki vallende buitengerechtelijke incassoactiviteiten.

Blijft een premie onbetaald, dan kan een assurantietussenpersoon gebruikmaken van de in de met de verzekeraar gesloten samenwerkingsovereenkomst vastgelegde terugboekingsregeling. In dat geval neemt de verzekeraar het premie-incasso zelf ter hand. Wanneer hij niet binnen de in de samenwerkingsovereenkomst gestelde termijn gebruikmaakt van de terugboekingsregeling – met als gevolg dat de verzekeraar de premie niet in rekening-courant zal terugboeken – kan er geen sprake zijn incassodienstverlening in de zin van de Wki. Immers, door dit verzuim komt het niet teruggeboekte premiebedrag voor eigen rekening van de assurantietussenpersoon en incasseert hij niet voor de verzekeraar. Gaat hij dit voor zichzelf, niet voor de verzekeraar, bestemde bedrag vervolgens buitenrechtelijk incasseren dan is daarop de Wki dus niet van toepassing.

Tot slot vat ik samen in welke gevallen een assurantietussenpersoon niet kan worden aangemerkt als een incassodienstverlener in de zin van de Wki:

• als de assurantietussenpersoon geen buitengerechtelijke incassoactiviteiten verricht;
• als het premie-incasso niet geschiedt bij een natuurlijke persoon, maar bij een verzekeringnemer met rechtspersoonlijkheid;
• als het premie-incasso geschiedt bij een buiten Nederland woonachtige natuurlijke persoon;
• als de verzekeringsvoorwaarden een delcrederebeding bevatten, want dan incasseert hij voor zichzelf – niet voor een verzekeraar;
• als de assurantietussenpersoon binnen de gestelde termijn gebruikmaakt van de terugboekingsregeling;
• als de assurantietussenpersoon geen premie incasseert voor betalingsbeschermers en individuele arbeidsongeschiktheidsverzekeringen;
• als de assurantietussenpersoon met de verzekeraar maatschappij-incasso is overeengekomen.

Noten

¹ Kamerstukken II 2020/21, 35733, nr. 3, p. 66.

² Kamerstukken II 2020/21, 35733, nr. 3, p. 12.

³ C.J. de Jong, ‘De spelers en het toezicht’, par. 3.5.3, nt 3, in M.L. Hendrikse, Ph.H.J.G. van Huizen & J.G.J. Rinkes (red.), Verzekeringsrecht (Recht en Praktijk nr. VR2), Deventer: Wolters Kluwer 2023.

⁴ Achmea, a.s.r., Nationale-Nederlanden en Univé behoren naast het Verbond van Verzekeraars tot de ondertekenaars van het Afsprakenkader voor sociaal incasseren (https://www.verzekeraars.nl/publicaties/actueel/verbond-ondertekent-afsprakenkader-voor-sociaal-incasseren). Als gevolg hiervan zijn zij gehouden tot bepaalde buitengerechtelijke incassoactiviteiten als zij bij consumenten vorderingen – waaronder premievorderingen – incasseren, zoals het vroegtijdig persoonlijk contact opnemen bij betalingsachterstanden.