Informatieverstrekking aan consumenten in de circulaire EU-economie

Blog

1. Achtergrond

Het richtlijnvoorstel heeft tot doel bij te dragen aan een circulaire, schone en groene EU-economie door consumenten in staat te stellen weloverwogen aankoopbeslissingen te nemen en zo bij te dragen aan duurzamere consumptie. Het voorstel richt zich daarnaast tegen oneerlijke handelspraktijken die consumenten zo misleiden dat zij geen duurzame consumptiekeuzen maken. Daartoe beoogt het voorstel niet alleen om consumenten voor het sluiten van een contract beter te informeren over de duurzaamheid en repareerbaarheid van producten, maar ook om hen beter te beschermen tegen oneerlijke handelspraktijken die duurzame aankopen in de weg staan, zoals greenwashing (misleidende milieuclaims), het voortijdig defect raken van goederen, en het gebruik van onbetrouwbare en onduidelijke duurzaamheidskeurmerken en -informatiemiddelen.

2. Hoofdpunten van het richtlijnvoorstel

Zowel vanuit het oogpunt van consumentenbescherming, als om ervoor te zorgen dat consumenten actief kunnen bijdragen aan de groene transitie, voorziet het richtlijnvoorstel in een aantal maatregelen.

Een eerste categorie van maatregelen heeft betrekking op informatieverstrekking. Het gaat daarbij om het verstrekken van informatie over:

• het bestaan en de duur van een commerciële duurzaamheidsgarantie van de producent voor alle soorten goederen, of het ontbreken van een dergelijke garantie in het geval van energieverbruikende goederen;
• de beschikbaarheid van gratis software-updates voor alle goederen met digitale elementen, inhoud en diensten;
• de repareerbaarheid van producten via een repareerbaarheidsscore of andere relevante reparatie-informatie, indien beschikbaar, voor alle soorten goederen.

Een volgende categorie van maatregelen ziet op het gedrag van handelaren. Zij mogen consumenten niet misleiden over de effecten op maatschappelijk en milieugebied, de duurzaamheid en de repareerbaarheid van producten. Bovendien mogen handelaren alleen beweren dat een milieuclaim met betrekking tot toekomstige milieuprestaties geldt wanneer het hierbij om duidelijke verplichtingen gaat. Verder mogen handelaren geen reclame maken over voordelen voor de consument, die binnen de relevante markt als een gangbare praktijk worden beschouwd. En ten slotte mogen handelaren alleen producten vergelijken, indien zij informatie verstrekken over de toegepaste vergelijkingsmethode, de vergeleken producten en leveranciers, en de maatregelen voor het actueel houden van de informatie.

Een derde categorie van maatregelen bestaat uit verbodsbepalingen, te weten, verboden op:

• het weergeven van een duurzaamheidskeurmerk dat niet op een certificeringsregeling is gebaseerd of niet door overheidsinstanties is ingesteld;
• het gebruik van generieke milieuclaims binnen op consumenten gerichte marketing, wanneer de voortreffelijke milieuprestaties van het product of de handelaar niet kunnen worden aangetoond overeenkomstig toepasselijke (EU-)wetgeving, voor zover relevant voor de claim;
• het beweren dat een milieuclaim geldt voor het volledige product, terwijl de claim in feite slechts op een bepaald aspect van het product betrekking heeft;
• het presenteren van binnen de toepasselijke productcategorie op de EU- markt wettelijk opgelegde vereisten voor alle producten als een onderscheidend kenmerk van het aanbod van de handelaar; en
• bepaalde praktijken die verband houden met vroegtijdige veroudering van goederen.

3. Wijziging Richtlijn oneerlijke handelspraktijken

De beoogde maatregelen leiden in de Richtlijn oneerlijke handelspraktijken tot aanvulling van de lijst van productkenmerken waarover misleiding van een consument door een handelaar als een misleidende handeling kan worden aangemerkt.

Aan de handelspraktijken die als misleidende handelingen worden aangemerkt, indien zij de gemiddelde consument ertoe (kunnen) brengen een besluit over een transactie te nemen dat hij anders niet had genomen, worden twee aanvullende praktijken toegevoegd. In de eerste plaats het beweren dat een milieuclaim geldt met betrekking tot toekomstige milieuprestaties zonder duidelijke, objectieve en verifieerbare verplichtingen en doelen, en zonder een onafhankelijk monitoringsysteem. En in de tweede plaats het maken van reclame over voordelen voor de consument, die binnen de relevante markt als een gangbare praktijk worden beschouwd.

Aan de lijst van informatie die als essentieel wordt beschouwd in het geval van specifieke handelspraktijken en waarvan de omissie ertoe kan leiden dat de handelspraktijk in kwestie als misleidend wordt beschouwd, wordt een punt toegevoegd. Wanneer een handelaar een dienst levert waarmee producten worden vergeleken, onder meer via een duurzaamheidsinformatiemiddel, wordt informatie over de vergelijkingsmethode, de producten die met elkaar worden vergeleken en de leveranciers van die producten, alsmede over de maatregelen om de informatie actueel te houden, als essentieel beschouwd.

Ten slotte worden aan de lijst van handelspraktijken die onder alle omstandigheden als oneerlijk worden beschouwd, tien aanvullende handelspraktijken toegevoegd. Onder meer het weergeven van een duurzaamheidskeurmerk dat niet op een certificeringsregeling is gebaseerd of niet door overheidsinstanties is ingesteld, wordt als oneerlijk beschouwd. Evenals het beweren dat een milieuclaim geldt voor het volledige product terwijl de claim in feite slechts op een bepaald aspect van het product betrekking heeft. En ook het beweren dat een goed een bepaalde duurzaamheid op het gebied van gebruikstijd of intensiteit heeft terwijl dat niet zo is wordt onder alle omstandigheden als oneerlijk beschouwd.

4. Wijziging Richtlijn consumentenrechten

In de Richtlijn consumentenrechten worden onder meer wijzigingen aangebracht met betrekking tot de te verstrekken precontractuele informatie over duurzaamheid en repareerbaarheid van goederen. Bij andere overeenkomsten dan overeenkomsten op afstand of buiten verkoopruimten gesloten overeenkomsten, worden de volgende punten toegevoegd aan de informatie die op duidelijke en begrijpelijke wijze aan de consument moet worden verstrekt:

• het bestaan en de duur van een commerciële duurzaamheidsgarantie van een producent voor alle soorten goederen, wanneer deze informatie door de producent beschikbaar is gesteld;
• dat de producent geen informatie heeft verstrekt over het bestaan van een duurzaamheidsgarantie van de producent voor energieverbruikende goederen;
• het bestaan en de duur van de periode waarin de producent software-updates zal verstrekken voor goederen met digitale elementen;
• het bestaan en de duur van de periode waarin de aanbieder software-updates zal verstrekken voor digitale inhoud of digitale diensten;
• de repareerbaarheidsscore van het goed, zoals van toepassing ingevolge het EU-recht;
• andere reparatie-informatie, indien er geen repareerbaarheidsscore op EU-niveau beschikbaar is, zoals informatie over de beschikbaarheid van reserveonderdelen en een reparatiehandleiding.

5. Ter afsluiting

Dat er bij het streven naar duurzaamheid in al haar facetten ook expliciet aandacht is voor de informatieverstrekking aan en bescherming van consumenten lijkt mij een goede zaak. Gelet op de grote maatschappelijke aandacht voor dit onderwerp is het van belang de grote vloed aan regelgeving nauwlettend in het oog te houden, zodat daar, waar nodig, tijdig op kan worden geanticipeerd.